Chirwere Chisingaperi Chekuvhiya Mapupa, chinozivikanwa seCOPD, chirwere chemapapu chinoenderera mberi chinoita kuti zviome kufema. "Chinofambira mberi" zvinoreva kuti chirwere chinoenderera mberi zvishoma nezvishoma nekufamba kwenguva. Ndicho chikonzero chikuru chekurwara nerufu pasi rose, asi chinogonawo kudzivirirwa uye kugadziriswa. Kunzwisisa COPD ndiyo nhanho yekutanga yekutora kudzora hutano hwemapapu ako.
Chii chinonzi COPD? Kuongorora Mapapu
Kuti unzwisise COPD, zvinobatsira kuziva mashandiro anoita mapapu ako. Paunofema, mweya unofamba uchidzika nepaipi yemhepo (trachea) uchipinda mumachubhu anonzi bronchi, ayo anobuda muchubhu diki (bronchioles) mumapapu ako ese. Kumagumo emachubhu aya kune tupukanana twemhepo tunonzi alveoli. Machubhu aya anochinjika uye anoshanda semabharumu, achizadzwa neokisijeni uye ozobuda mvura kuti abudise carbon dioxide.
COPD izwi rinobatanidza zvirwere zviviri zvikuru, zvinowanzoitika pamwe chete:
Emphysema: Kurwara kwemapapu:Madziro e alveoli anokuvadzwa uye anoparadzwa. Izvi zvinoderedza nzvimbo yekuchinjana magasi uye zvinoita kuti mapapu asashande zvakanaka. Mhepo inovharirwa mumasaga akakuvara, zvichiita kuti zviome kubudisa mweya zvizere.
Chirwere chebronchitis chisingaperi:Izvi zvinosanganisira kuzvimba kwenguva refu kwemukati mechubhu dzebronchial. Izvi zvinotungamira mukukosora kunogara kwenguva refu (kuburitsa manyoka) kwemwedzi mitatu pagore kwemakore maviri akatevedzana. Nzira dzekufema dzakazvimba dzinozvimba dzovharwa nematehwe.
Muzviitiko zvose izvi, mhedzisiro yacho idambudziko remhepo inobuda mumapapu, zvichiita kuti munhu anzwe kufema zvishoma.
Zvinokonzera uye Zvinhu Zvinokonzera Njodzi
Chikonzero chikuru cheCOPD kugara uchirwara nemapapu kwenguva refu. Chinhu chikuru chine njodzi ndechekuti:
Kusvuta Fodya: Ichi ndicho chikonzero chikuru, chinokonzerwa nezviitiko zvakawanda. Izvi zvinosanganisira fodya, fodya, mapaipi, uye utsi hwemunhu aputa fodya.
Zvisinei, vanhu vasingasvuti vanogonawo kuva neCOPD. Zvimwe zvinhu zvikuru zvinokonzera njodzi zvinosanganisira:
Kusangana Nezvinhu Zvinokuvadza Pabasa: Kusangana kwenguva refu neutsi hwemakemikari, utsi, guruva, nezvimwe zvinhu zvinokuvadza panzvimbo yebasa (semuenzaniso, mumigodhi, mumachira, kana mukuvaka).
Kusvibiswa kweMhepo Mumba neMunze: Munzvimbo zhinji dzepasi, kupisa mafuta ebiomass (senge huni, marara ezvirimwa, kana marasha) ekubikisa nekudziisa mudzimba dzisina mhepo yakakwana ndicho chikonzero chikuru. Kusvibiswa kwakanyanya kwemhepo yekunze kunowedzerawo.
Majini: Chirwere chisingawanzoitiki chinonzi Alpha-1 Antitrypsin Deficiency chinogona kukonzera COPD, kunyangwe kune vasingasvuti. Puroteni iyi inodzivirira mapapu, uye kana isina iyo, mapapu anogona kukuvara zviri nyore.
Kuziva Zviratidzo
Zviratidzo zveCOPD zvinowanzova zvishoma pakutanga asi zvinova zvakanyanya sezvo chirwere ichi chichienderera mberi. Vanhu vazhinji vanotanga kuzvitora sezviratidzo zvekukwegura kana kuti kusashanda zvakanaka. Zviratidzo zvinowanzoonekwa zvinosanganisira:
Kukosora Kusingaperi: Kukosora kusingaperi kusingapere, kunowanzonzi "kukosora kwemunhu anosvuta."
Kuwedzera Kwekugadzirwa Kwetsvina: Kukosora kakawanda sputum (phlegm).
Kushaya Mweya (Dyspnea): Ichi ndicho chiratidzo chikuru. Pakutanga chinogona kungoitika panguva yekuita maekisesaizi asi chinogona kuzoitika gare gare kunyangwe wakazorora. Vanhu vanowanzotsanangura izvi se "kusakwanisa kuwana mweya wakakwana."
Kufema: Kurira kwemuridzo kana kurira kwemuridzo paunofema.
Kusimba kwechipfuva: Kunzwa kudzvanywa kana kumanikidzwa muchipfuva.
Chinhu chikuru cheCOPD "kuwedzeredza," izvo zviitiko apo zviratidzo zvinongoerekana zvawedzera kuipa uye zvinogara kwemazuva akati wandei. Izvi zvinowanzokonzerwa nehutachiona hwekufema (senge dzihwa kana furuu) kana kusvibiswa kwemhepo. Kuwedzera kwekuwedzera kunogona kuva kwakakomba, kunoda kugara muchipatara, uye kunogona kukurumidzisa kufambira mberi kwechirwere.
Kuongorora uye Kurapwa
Kana ukaona zviratidzo izvi, kunyanya kana uri munhu anoputa fodya kana kuti une nhoroondo yekusangana nezvirwere zvinokanganisa mapapu, zvakakosha kuti uone chiremba.
Kuongororwa kwechirwere kunowanzo sanganisira:
Spirometry: Iyi ndiyo nzira inonyanya kushandiswa pakuongorora mashandiro emapapu. Unofemera zvakasimba muchubhu yakabatana nemuchina, iyo inoyera kuti mweya wakawanda sei waunogona kubudisa uye kuti unogona kuuburitsa nekukurumidza sei.
X-ray yechipfuva kana CT Scan: Kuongororwa uku kwemifananidzo kunogona kuratidza emphysema uye kubvisa mamwe matambudziko emapapu.
Kunyange zvazvo pasina mushonga weCOPD, kurapwa kunogona kuderedza zviratidzo, kunonoka kufambira mberi kwechirwere, uye kuvandudza hupenyu.
1. Kuchinja Kwemararamiro:
Rega Kusvuta: Iri ndiro danho rimwe chete rinokosha.
Dzivisa Zvinokonzera Kutsamwisa Mapapu: Dzivisa utsi hwemunhu, kusvibiswa, uye utsi hwemakemikari.
2. Mishonga:
Mishonga inofema inonzi bronchodilators: Iyi mishonga inofema inozorodza tsandanyama dziri munzira dzekufema, ichibatsira kuvhura nzira dzekufema uye kuita kuti kufema kuve nyore. Inowanzo nwiwa zuva nezuva nechinhu chinofema.
Mishonga yeCorticosteroids Inofemwa: Iyi inogona kubatsira kuderedza kuzvimba munzira dzekufema uye kudzivirira kuwedzera kwezvirwere.
Zvinofema Zvakasanganiswa: Izvi zvine bronchodilator uye steroid.
3. Kugadziriswa kweMapapu:
Iyi ipurogiramu yakagadzirirwa iwe pachako inosanganisira kurovedza muviri, mazano ekudya, uye dzidzo nezvechirwere chako. Inokudzidzisa maitiro ekugadzirisa chirwere chako zvinobudirira uye kuramba uchiita zvakawanda sezvinobvira.
4. Kurapa Okisijeni:
Kune avo vane COPD yakanyanya uye mwero weokisijeni muropa wakaderera, kushandisa okisijeni yekuwedzera kumba kunogona kubatsira kuvandudza kurarama, kuderedza matambudziko, uye kuwedzera simba.
5. Majekiseni:
Kupihwa jekiseni refuruu gore rega rega uye jekiseni repneumococcal zvakakosha kudzivirira hutachiona hwekufema hunogona kukonzera kukwira kwakanyanya.
6. Kuvhiyiwa:
Muzviitiko zvakasiyana-siyana zve emphysema yakanyanya, nzira dzekuvhiya dzakadai sekuvhiya kuderedza huwandu hwemapapu kana kuisirwa mapapu zvinogona kufungwa.
Kudzivirira ndiko kwakakosha
Nzira yakanakisisa yekudzivirira COPD ndeyekusambotanga kusvuta kana kurega kana watotanga. Pamusoro pezvo, kuderedza kusvibiswa neguruva rebasa nemakemikari (kushandisa midziyo yekudzivirira) uye kuderedza kusvibiswa nemhepo yemumba nekushandisa zvitofu zvekubikira zvakachena uye kuona kuti mhepo inofema zvakanaka matanho akakosha ehutano hweveruzhinji.
Mhedziso
COPD chirwere chakakomba asi chinorapika. Kuongororwa nekukurumidza uye kurapwa nekukurumidza kwakakosha. Nekunzwisisa zvinokonzera, kuziva zviratidzo, uye kutevedzera hurongwa hwekurapa, vanhu vane COPD vanogona kufema zviri nyore, kuderedza kuputika, uye kuchengetedza hupenyu huri nani kwemakore anotevera. Kana uri panjodzi, usazeza kutaura nemupi wehutano wako.
Nguva yekutumira: Gumiguru-31-2025


